Gỉ sét hay gỉ sắt có dạng màu nâu đỏ khi sắt và oxy phản ứng với hơi ẩm để tạo thành oxit sắt. Khi rỉ sét lan rộng và khối lượng oxit sắt lớn hơn sẽ làm cấu trúc và tính toàn vẹn ban đầu của bật liệu bị hư hỏng dần và có thể khó hoặc không thể sửa chữa.
Mặc dù hiện nay, các đồ vật bằng sắt được phủ một lớp hợp kim chống gỉ như mạ kẽm hoặc nhôm, phủ sơn, sơn mài để ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình gỉ sét. Tuy nhiên sự mài mòn và tiếp xúc thường xuyên với các yếu tố ngoại cảnh sẽ làm các lớp bảo vệ mỏng dần đi, và quá trình gỉ lại bắt đầu.
Các vết gỉ sắt – oxit sắt thường ở dạng bột, chúng dễ dàng bám lên các bề mặt khác như vải, kim loại, bề mặt đá… và làm ảnh hưởng đến quá trình sử dụng và thẩm mỹ của vật dụng. Việc tẩy vết gỉ sắt là việc làm cần thiết trong khi dọn dẹp.
Cách hoạt động của chất tẩy gỉ sét
Có ba loại chất tẩy rỉ sét: hóa chất, Chelators và chất chuyển đổi.
Hóa chất
- Axit: Có thể kiểm tra xem bạn có những gì trong bếp của bạn mà thành phần chính là axit. Axit xitric (nước cốt chanh), axit axetic (giấm trắng chưng cất), axit tartaric (kem cao răng), và các axit mạnh hơn như axit clohydric và axit sulfuric phản ứng với gỉ sét.
- Dung môi gốc dầu mỏ: Không độc hại như axit, những dung môi này, như WD-40, hoạt động chậm hơn nhiều để tẩy gỉ sét.
- Natri hydrosulfit: Được tìm thấy trong chất tẩy gỉ sét thương mại dạng bột, hợp chất muối này hoạt động tốt trên vải, đá và các bề mặt hoàn thiện như sứ.
Chelators
Không độc hại và thân thiện với môi trường, chelators sử dụng phản ứng hóa học để bao quanh các hạt ôxít sắt và phá vỡ liên kết của chúng với bề mặt bên dưới. Chúng mất nhiều thời gian hơn để hoạt động và có thể yêu cầu ngâm lên đến tám giờ.
Chất chuyển đổi
Đối với một vật dụng bị gỉ sét nặng, chất chuyển đổi sử dụng axit tannic và sơn lót hữu cơ để ổn định gỉ sét và ngăn chặn sự hư hại của bề mặt bên dưới. Chúng cũng hoạt động như một lớp sơn lót, mặc dù không hiệu quả trên một số kim loại (nhôm, đồng, thép không gỉ hoặc kim loại mạ kẽm), chúng hoạt động tốt trên các bề mặt sắt hoặc thép như hàng rào, lan can.
Cần gì để tẩy vết gỉ sét?
Dụng cụ
- Vải mềm
- Bàn chải sắt
- Giấy nhám
Vật liệu
- Cream Of Tartar
- Oxy già
- Nước chanh
- Muối
- Chất chuyển đổi hoặc chất tẩy gỉ sét
- Baking soda
- Sơn với chất chống gỉ
Làm sạch gỉ sét trên dụng cụ làm vườn
Các dụng cụ làm vườn như xẻng, bay xúc đất, cào đất cầm tay, kéo cắt cành… sau một thời gian sử dụng sẽ có gỉ sét, ảnh hưởng đến tuổi thọ của dụng cụ.
Làm sạch vết gỉ sét trên kim loại
-
Thực hiện hành động phòng ngừa
Đảm bảo các đồ nội thất được bảo vệ bằng một lớp sơn, chúng có tác dụng phòng ngừa rất tốt.
-
Giải quyết các vết gỉ nhỏ ngay lập tức
Với các vết gỉ sét trên kim loại còn khá nhỏ, hãy sử dụng các dung dịch tẩy gỉ sét mua ngoài thị trường, hoặc pha hỗn hợp backing soda + vài giọt nước, bôi lên vết gỉ và đợi trong 10 phút. Sau đó dùng vải mềm lau sạch, lặp lại quá trình cho đến khi hết sạch gỉ sét.
-
Dùng dầu mỡ bôi trơn cho các khớp
Sử dụng dầu mỡ bôi trơn để bảo vệ các khớp, ngăn ngừa gỉ sét làm ảnh hưởng đến các khớp chuyển động của các đồ đạc bằng kim loại (như bản lề cửa chẳng hạn)
Cách tẩy gỉ sét trên inox
Với các dụng cụ bằng inox bắt đầu bị gỉ, sử dụng hỗn hợp cream of tartar và một vài giọt hydrogen peroxide. Bôi hỗn hợp lên khu vực gỉ sét và dùng màng bọc thực phẩm bọc lại. Chờ ít nhất 30 phút và sau đó lau sạch mọi thứ bằng vải mềm.
Có thể sử dụng hỗn hợp backing soda + nước cốt chanh để thay thế.
Cách làm sạch vết gỉ sét trên vải
Sử dụng nước cốt chanh/dấm + muối, cho hỗn hợp lên vết gỉ sét bám trên bề mặt vải và đem phơi nắng. Ánh nắng sẽ tác động lên hỗn hợp trên để loại bỏ vết gỉ sét một cách hiệu quả. (Xem 21 Cách tẩy trắng quần áo – giặt tẩy vết bẩn, ố vàng)
Tẩy vết gỉ sắt trên bê tông
Nếu vết rỉ sét không quá đậm trên bê tông , hãy đổ trực tiếp dấm lên vết gỉ và để ít nhất 30 phút. Chà bằng bàn chải sắt và rửa sạch. Nếu vết bẩn lớn và sẫm màu, hãy sử dụng dung dịch tẩy gỉ sắt có chứa axit oxalic.
Loại bỏ gỉ sắt với các thiết bị nhà tắm
Nước có chứa sắt, sau thời gian sử dụng sẽ để lại các vết gỉ sắt trên các dụng cụ, thiết bị nhà tắm. Sử dụng dấm + backing soda bôi lên các vết gỉ, với vòi tắm có thể dùng túi nilong bọc lại. Để hỗn hợp qua đêm, sau đó chà rửa lại sẽ hết các vết gỉ sét. Ngoài ra có thể dùng các dung dịch, chất tẩy gỉ sắt có bán ngoài thị trường để làm sạch.
Tuy nhiên các vết gỉ sét này sẽ quay lại, nếu gia đình bạn không xử lý kỹ lọc hoặc nguồn nước của gia đình. Đừng bỏ qua 4 Cách làm sạch kính nhà tắm.
Tẩy gỉ sắt trên mái tôn/kim loại
Với các mái che bằng kim loại, thông thường sẽ được phủ sẵn các lớp bảo vệ chống gỉ sét. Tuy nhiên theo thời gian sử dụng cũng như thi công ban đầu (các vết cắt ghép, khoan…) sẽ làm ảnh hưởng và tạo nên các vết gỉ sắt. Để vệ sinh các vết gỉ sắt, cần dùng chất tẩy gỉ và giấy nhám hay bàn chải sắt để vệ sinh các vết gỉ, Sau đó phủ bề mặt bằng các loại sơn hay vật liệu che phủ để bảo vệ và hạn chế gỉ sét.
Cách ngăn ngừa vết ố gỉ sét
- Bôi dầu mỡ lên bề mặt sắt/kim loại
- Tránh trầy xước đê lớp phủ bảo vệ được bền hơn và giữ cho kim loại được sạch sẽ
- Sơn chống gỉ
- Bảo quản các đồ kim loại đúng cách và tránh tiếp xúc lâu với môi trường ẩm ướt
- Chọn kim loại tráng hoặc mạ kẽm.
